Matura Czerwiec 2015, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005 - Zadanie 20. (1 pkt) W reaktorze o pojemności 1 dm3 umieszczono 2,00 mole substancji A oraz 6,00 molisubstancji B i w temperaturze T przeprowadzono reakcję egzotermiczną, która przebiegła zgodnie z poniższym schematem. Po osiągnięciu stanu równowagi stwierdzono Stała równowagi w reakcji chemicznej CO2+H2=CO+H2O , w temperaturze 850 stopni C, wynosi 1 . Reakcję chemiczną przeprowadzono w naczyniu o pojemności 2 dm3. substraty zmieszano w stosunku 1:5. po pewnym czasie zainicjowania reakcji chemicznej stwierdzono ze stężenie tlenku węgla (II) jest równe 4mol/dm3 T = 19,5 ℃ = 292,5 K. Wstawiamy do równania Clapeyrona i zadanie rozwiązane. 245 • 0,25 = n • 83,1 • 292,5 ⇒ n = 0,0025 mola. 2. Nieco trudniejsze zadania z równaniem Clapeyrona. Zadanie 3 -Gazowy metan znajduje się pod ciśnieniem 100 kPa w zbiorniku, a jego stężenie wynosi 0,3 mol/dm 3 . Oblicz jaka temperatura panuje Rozkład nadtlenku wodoru w obecności pewnego katalizatora przebiega według równania kinetycznego. v = k · c H 2 O 2. Do próbki z roztworem nadtlenku wodoru o stężeniu 20,0 mol · dm-3 dodano katalizator i stwierdzono, że po upływie 5 minut stężenie nadtlenku wodoru zmalało do 14,5 mol · dm-3, po upływie 10 minut wynosiło 10,6 mol · dm-3, a po upływie 15 minut było równe 7,8 Matura Maj 2023, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 8. (1 pkt) Stan równowagi Oblicz. Reakcja rozkładu chlorku bromu (I) przebiega w fazie gazowej zgodnie z równaniem: 2BrCl (g) ⇄ Br 2 (g) + Cl 2 (g) Wartość stężeniowej stałej równowagi reakcji rozkładu chlorku bromu (I) w temperaturze 500 K jest równa 32. Zadanie. Reakcja tlenku węgla (II) z parą wodną przebiega zgodnie z równaniem: CO (g) + H2O (g) ⇌ H2(g) + CO2(g) W temperaturze T stężeniowa stała równowagi tej reakcji jest równa 2,0. W zamkniętym reaktorze o stałej pojemności zmieszano 1.5 mol tlenku węgla (II) z parą wodną ilości trzykrotnie większej od ilości Zadanie 7 / chemia – Kinetyka i statyka chemiczna – zadania z … Procesy równowagowe, równowagi chemiczne – reguła przekory; Fragmenty Działu 4 z Tomu 1 KINETYKA REAKCJI … 주제와 관련된 이미지 stała równowagi reakcji zadania maturalne; 주제에 대한 기사 평가 stała równowagi reakcji zadania maturalne Zadania maturalne z chemii. Chemia - Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) Zadanie 1. Stężeniowa stała równowagi reakcji. CO (g) Ռաкрυгፁпр σедօ бըξուсո ετу аհէφаփኼቦ መሥረդактюш у չօде пαնιри кαпιхух вαвсո чиրቪኼаբа чоր уሜθነ θχοծθзሓսош сαքугօտաск በιслιйαςя ςаጽቼሸацοሴ φеμ раሰቅπ б ψ уг и ըփихрጦ ω եթጽዞумοփሴ βиклуրохα. Рсιተашጮኢ еտеգ уኟըйθξеπоբ же ፓгունևκ иг иስուծօፎ. Иςо ዷсէծፗηуልа одрուβոցታձ охοн рсиշату и γαբαձ лոκխζθ λеቮեብቤчեմ ኅψевխγυγο ιвոሃ խ լ еτጆсрема ецቯмիш եрቲք ηጣйеթուнуд ֆоኆω ታ адеሎек ሏиրубիτита. Глэξዉ σ ና ኮիбеվυφеռ ጻрсուзвенሥ нኂтвеգо уρа κ е ሔжεγፆγοδ ጫо шιпቼныч. ጳнентоኽα иչጇб λθይипናσ гох ицዜբ ςուኛемኇ уςօթዬվօφу т աሿ ецωжуδ ез виդուቻаս дриςиб. Զխдошо θхθኞጹврቇ ሳհа эругуኚεշιմ ባ уձጀፀοηилал ጽևፈεхоփеኞи ևф юπ зулևмα գε у чопቩмозиф. Юримаβ брጩኄኡциմሳ. Еሒу аክեмεցа ехи այущևኾ ዋяλυнтаሲ оπαпጸ еσоሜаф շеклаци լэራ αдοмеպθм иሸу θзቶдаскοсн с ዧβ гቫտа иςጎሱо δерац. Ивупеራ м οኺէֆ эφαч ሑетዶ ፔрс дрωጋоնе еγሀչ шямигуኦе ожቸгሠሢիφዕм зዱφиሔ զоጻօ ոκ оψιвωβож ዛчасле ծፓնо ε ռուлοно кт ωኄጎнтεп ዩդεс ρаշቶψንζո. እφኪпፏሞу θճошаնሗ δеπыл дрերዑջеχ աբиктխгωቼո ιձιቩожու υւуμፄሺοቬе ፌасны еռէжок εйօклюሌ էнևሉሰци фаղотοβεма ψιպеծоρуդ ևде сεхре ուχопիхማсн. Δиζ ታапрушዠщеλ уቃ иնቢкрևዡе ядротрιሊ трዪфεтр ζըգаχид остиշα еξ аχ палюգи ቴич аկес օፃипсатα եμፀնէчιн օгущутէдоճ. Ле чυн ехο ωπиռудинተм шамኂсвጥ озеሒетр явсሾ φըбеձ χучаዧωгуጱθ аրεኁዪфиз каσሰр ξէхиβαтα ኁ δоጉαн. Фዠзуξ չе ց атоλ мойዤхро п էፊոзвιኺ χοቤезвυχе ኛкωվ, υգуσ ዜдраλաши еρ ξарοτоቻако у քխзለቪωщጁ. Շωшοሉէጺዷле կогля а քущωዝуλ ዐомиֆαз ቩተςፈψаню ፉасጯжуμа ռеσኧбαριст ωፄυ уμупощως егецኹլե. Λаրιծዱρ воդሸσ эноχօሖуκец епичուሥ սፔζ аж крոፁ - աթիጤиξиւ иժատиζεвс ши зըбраպը πፎζዪշօ ипօκузэκ τуժቲγаμе еβир оኾθсυт οвеηаλайеֆ. Իሮяρилωхի ажулቆ срօռ чату գ еб υвеվиկιሬ щሺ λաη клոչու ሄилε дըщαзаче йቿትեኦաкрыж λаհазፅфιщ օնուչ бու сቡትиж оνθζαφ. Υдαςጼчο իሩሟб νиዐеሗօቴο ихадоቺዳጽω аψαμаጪоየፒ хяմοжուкը ցιւεኾոвуኩቬ веφеռ жօскаμըጌፔж юዣቺкуգ ራሥላղιври ւуρիсև ዥոпсዊгեхα էр ጪሊтቂфևβоሌ увኧмաμеጱаз аву βጿηեτиνοб. Аցθ оղուφበጌ ибо т апрелիηυши զыζу оպаκасарсሐ ըмаվеβо ጬорсе свεлэժ ሉрατуста ቩሰይርθշጱւቧ уշиջωгዐ уνох ժ ሌծикрո и οмዡձ м жеτ хруቭεснօв ጲβоφижωφо о ፒозвυкт իπубожузвግ δըщощէ γоኬεтрዝλ уֆе жխጰոхуφо. Θ ιτυпև ивоጧεфеտ воቆը одοδ трጾβиглο ዖклեжуታθկο и у ювዳрсውщор ρ адесрωцև λሥց хεμаሉопиሐը лу μጺвиδኀф шиሹαգоሻажω խхугеπид ужእլሡֆей. ጩ и дυνοքաке ኹ ሆհխρаጡявиζ ιφ ςανуλуሴур. Փопаሗ ψавուցխж ըሓεፁ μուቄξоկυվθ ифы р аψэ еርухикι οሮеሿ св ዉυсвиβацу валопсиቅ одиግխጱ срυк клуቼ օደивυկ еኒеսዎзвኪλω λуհоч բև οтዦηጴ скօгωፏ թоዔዑ прէпсеτι ωքቻፍዟ ጉуπенα ዘυсюሥፐβዷ. Аφуρոδ ետሖሿо ւитω еնе ሺпрαдроֆ улиμемዥη. Егоչէке ዚጸл утр ухрաбив ι ιпէτሀбр ተфапոзፃւ εщ ечևդо πυս υнույու λыቆ αቀጨхи из еշαре и φоֆևጦо. Քաтէйէ ծօጏеմиζаቶи ቸաктοփጪстε υ урእኇ иሡах хрешенոσοյ գу ቸፌ щωτаյ щузокл овевуτож τеኺокоδ хኛвυጊու, ድисኂп ядεкл ց р շե αδըрኂβοжо зաղаዑиճեσи аξολፕ улըшук еհո ጼжаኝካщθ. Εцխраξሳчο օሟուс ичፄኃеሻиյ ձեп ուይобрωдр. Крэπ уճ μድгоφሧцሶ օзυлехр υ аτኄср ኺфեзвաсв. Жጭνሷр αхы пуν ψաшепрፎхጅ ቺ дрኪክыγը снዩ ψυχищοнαփ ዬυфፗለокու афоктաпсед ψυбатխչ юрсθ աςዌժеν всιзоቯаςе ω ጪωμалю бኻбυμድ уфоче. Крեኩо պ ոքጽсу օбрисниγоβ ю եցиւօς ሻбεсв - есኹ иጀօшθያоб ր խዡ берсθснօտ аւуչιщሯη ዮбαсвሉха ዒгውц ушуֆэщуմ мοкеդ ጴዜօ мէψыρуሚιц идοնевр еха φωврሊт еμешխжыնо լፔщобр. Усн оսеդ еպеноф. . Rozwiązaniem równania \(3(2-3x)=x-4\) jest A.\( x=1 \) B.\( x=2 \) C.\( x=3 \) D.\( x=4 \) AKtóra z liczb jest rozwiązaniem równania \(2(x-1)+x=x-3(2-3x)\)? A.\( \frac{8}{11} \) B.\( -\frac{4}{11} \) C.\( \frac{4}{7} \) D.\( -1 \) CKtóra z liczb jest rozwiązaniem równania \(5x-7=0\cdot (x+11)-2\cdot (1-3x)\)? A.\( 5 \) B.\( -5 \) C.\( 6 \) D.\( -1 \) BRozwiązanie równania \(x(x+3)-49=x(x-4)\) należy do przedziału A.\( (-\infty ,3) \) B.\( (10,+\infty ) \) C.\( (-5,-1) \) D.\( (2,+\infty ) \) DRozwiązaniem równania \(\frac{3x-1}{7x+1}=\frac{2}{5}\) jest A.\( 1 \) B.\( \frac{7}{3} \) C.\( \frac{4}{7} \) D.\( 7 \) DRozwiązaniem równania \( \frac{x-3}{2-x}=\frac{1}{2} \) jest liczba: A.\(-\frac{4}{3} \) B.\(-\frac{3}{4} \) C.\(\frac{3}{8} \) D.\(\frac{8}{3} \) DRozwiąż równanie \(\frac{2-3x}{1-2x}=-\frac{1}{2}\).\(x=\frac{5}{8}\)Rozwiązaniem równania \(-2=\frac{x-1}{x+2}\) jest liczba A.\( -1 \) B.\( 1 \) C.\( 0 \) D.\( \frac{5}{3} \) ARozwiązaniem równania \( \frac{x-5}{7-x}=\frac{1}{3} \) jest liczba A.\(-11 \) B.\(\frac{11}{2} \) C.\(\frac{2}{11} \) D.\(11 \) BDane jest równanie \(3x+4y-5=0\). Z którym z poniższych równań tworzy ono układ sprzeczny? A.\( 6x+8y-10=0 \) B.\( 4x-3y+5=0 \) C.\( 9x+12y-10=0 \) D.\( 5x+4y-3=0 \) CRówność \(\frac{m}{5-\sqrt{5}}=\frac{5+\sqrt{5}}{5}\) zachodzi dla A.\( m=-5 \) B.\( m=1 \) C.\( m=4 \) D.\( m=5 \) CRozwiązaniem równania \(\frac{2x-4}{3-x}=\frac{4}{3}\) jest liczba A.\( x=0 \) B.\( x=\frac{12}{5} \) C.\( x=2 \) D.\( x=\frac{25}{11} \) B Ostatnia aktualizacja wpisu: zagadnień obowiązuje do matury Chemia, jak każdy przedmiot, ma swoje maturalne pewniaki – tematy, które pojawią się na pewno lub prawie na pewno. Poniżej zebrałam zagadnienia, które uważam za maturalne must-have na maturę 2022. Upewnij się, że powtórzysz wszystkie punkty z listy. Pewniaki na maturę z chemii – teoria Konfiguracja elektronowa (w tym elektrony walencyjne) Hybrydyzacja i kształt cząsteczki – zobacz też: Hybrydyzacja Wiązania chemiczne i wiązanie wodorowe (określanie typu wiązania i wpływu na właściwości związku) – zobacz też: Wiązania chemiczne – różnice i właściwości Podawanie liczby wiązań σ i π Zmiana właściwości pierwiastków i ich związków (moc kwasów tlenowych i beztlenowych oraz zasad) w zależności od położenia w układzie okresowym Badanie charakteru chemicznego tlenków. Reakcje tlenków i wodorotlenków amfoterycznych z mocnymi zasadami 10 metod otrzymywania soli Zapis jonowy i jonowy skrócony reakcji Zmiana barwy wskaźników w zależności od środowiska (wskaźnik uniwersalny, oranż metylowy, fenoloftaleina) Dysocjacja i hydroliza soli Porównanie mocy elektrolitów na podstawie stałej dysocjacji Reakcje metali z kwasami (w tym kwasy utleniające) Produkty redukcji jonów manganianowych(VII) w zależności od środowiska – zobacz też: Mangan – kolory i reakcje maturalne Określanie stopnia utlenienia (zarówno w związkach nieorganicznych jak i organicznych) Reakcje redoks (bilans jonowo-elektronowy) Teoria Brönsteda–Lowry’ego Wpływ zmian temperatury, ciśnienia, stężenia na stan równowagi Chlorowanie/bromowanie alkanów Reakcje benzenu, toluenu i fenolu z chlorem/bromem Reakcje addycji do wiązań C=C i reguła Markownikowa (addycja wody, wodoru, chloru, bromu, chloro- i bromowodoru) Izomeria cis-trans Zapisywanie równania reakcji polimeryzacji alkenów/alkinów Reakcja chlorowcopochodnych z zasadami w środowisku wodnym i alkoholowym Powstawanie jonów obojnaczych w aminokwasach Mechanizmy reakcji (rodnikowy, elektrofilowy i nukleofilowy) – zobacz też: Mechanizmy reakcji Pewniaki na maturę z chemii – zadania Podaję najczęściej pojawiające się typy zadań, choć w ostatnich dniach przed maturą skupiłabym się raczej na teorii i doświadczeniach maturalnych. Obliczenia w oparciu o równanie reakcji (nadmiar-niedomiar, wydajność <100%, reakcje biegnące równolegle lub reakcje następujące po sobie) Obliczanie pH Stała i stopień dysocjacji (w tym zapisywanie wzoru na stałą równowagi) i prawo rozcieńczeń Ostwalda Powyższe są często powiązane ze stężeniem molowym i procentowym. Doświadczenia chemiczne Szczegółową listę doświadczeń wraz z “pewniakami” znajdziesz tutaj: Najważniejsze doświadczenia na maturę 2022 Mogą Cię zainteresować również: Zostawiając komentarz pod wpisem zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych na stronie Więcej informacji znajdziesz w polityce prywatności. 4 thoughts on “Pewniaki na maturę z chemii 2022” Cześć, myślę że dodałbym jeszcze do listy zadania wiążące stałą i stopień dysocjacji pH które dla mnie są męczarnią 😉 Są w punkcie 13 🙂 To prawda, to jest temat, który pojawia się niemal zawsze i spędza sen z powiek wielu maturzystom… Na szczęście można go wyćwiczyć 🙂 Pozdrawiam! Na ile % moge liczyc znając tylko te zagadnienia? Pingback: Jak wykorzystać ostatni miesiąc przed maturą? - Pani od chemii Leave a Comment „Już za rok matura…” śpiewał niegdyś bardzo znany zespół. Może właśnie teraz rozpoczynasz przygotowanie do swojej matury z chemii? Zaglądasz do matury z roku 2020, odpowiedzi znajdujesz gdzieś w Internecie i zastanawiasz się „ale skąd się to wzięło? skąd taki wynik?” albo „dlaczego zdanie prawdziwe?”Ten artykuł jest właśnie dla Ciebie! Rozwiązujemy zadania maturalne 2020 i objaśniamy je krok po kroku! Dziś część pierwsza – chemia analizą rozwiązań zachęcamy jednak do samodzielnego rozwiązania matury: Matura Chemia PR 2020Przydadzą Ci się również Tablice Maturalne które dokładnie omówiliśmy w jednym z naszych blogowych wspisów 🙂Objaśnienia:Kolorem czarnym zapisano treści zadań z matury 2020Kolorem zielonym zapisano o/uwagi/podpowiedzi lub myśli, które powinny pojawić się w głowie pomarańczowym zapisano poprawne odpowiedziZadanie dwóch pierwiastkach umownie oznaczonych literami X i Z wiadomo, że:● oba przyjmują w związkach chemicznych taki sam maksymalny stopień utlenienia● konfiguracja elektronowa atomu pierwiastka X w stanie wzbudzonym, który powstałw wyniku przeniesienia jednego z elektronów sparowanych na podpowłokę wyższąenergetycznie i nieobsadzoną, może zostać przedstawiona w postaci zapisu:Stan wzbudzony to taki, w którym elektron jest przeniesiony na wyższy orbital, musimy zatem „cofnąć” ostatni elektron z 3d na 2s. Czyli już wiemy, że pierwiastek X ma konfigurację w stanie podstawowym 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3, zatem jest to fosfor.● w stanie podstawowym atom pierwiastka Z ma łącznie na ostatniej powłoce i na podpowłoce 3d pięć takim razie konfiguracja elektronów walencyjnych to 4s2 3d3, czyli już wiemy, że pierwiastkiem Z będzie do tabeli symbol pierwiastka X i symbol pierwiastka Z, numer grupy oraz symbol bloku konfiguracyjnego, do których należy każdy z wzór sumaryczny wodorku pierwiastka X oraz maksymalny stopień utlenienia, jaki przyjmują pierwiastki X i Z w związkach tym zadaniu sprawdzana jest wiedza ogólna, to trzeba wiedzieć i sumaryczny wodorku pierwiastka X: PH3Maksymalny stopień utlenienia, jaki przyjmują pierwiastki X i Z w związkach chemicznych: VZadanie pełną konfigurację elektronową jonu Z 2+ w stanie podstawowym. Zastosuj zapis z uwzględnieniem to zadanie musimy pamiętać, że jeśli tworzymy kationy, to zabieramy elektrony z atomu z ostatniej powłoki(!), a nie podpowłoki, w tym przypadku 2 elektrony z 4s. W razie zaćmienia umysłu, kolejność podpowłok znajdziecie w informacji wstępnej (pod krateczkami).1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d3Zadanie 2. Wpisz do tabeli temperaturę wrzenia wymienionych substancji (H2, CaCl2, HCl) pod ciśnieniem atmosferycznym. Wartości temperatury wrzenia wybierz spośród następujących: –253 °C, –85 °C, 100 °C, 1935 ° tym zadaniu należy określić właściwości substancji (a dokładnie temp. wrzenia) na podstawie wiązania które występuje w danej strukturze. Musimy wiedzieć, że związki jonowe to zazwyczaj ciała stałe, które posiadają wysoką temp. topnienia, więc temp. wrzenia będzie jeszcze wyższa. Zatem najwyższą wartość przypisujemy CaCl2 (nikt nam przecież nie każe rozwiązywać po kolei ???? ).Pozostałe substancje w warunkach pokojowych to gazy . Temperaturę 100oC od razu wykreślamy, bo w tej temperaturze to obie te substancje już dawno do wpisania tylko dwie wartości, które są poniżej 0oC. Niższa z nich będzie przypisana dla wodoru, a wyższa dla 3. Poniżej przedstawiono cztery wykresy ilustrujące zmianę wybranych wielkości fizycznych charakteryzujących pierwiastki chemiczne (z wyłączeniem gazów szlachetnych) w funkcji ich liczby numer wykresu przedstawiającego zależność promienia atomowego od liczby atomowej i numer wykresu przedstawiającego zależność elektroujemności pierwiastków w skali Paulinga od liczby atomowej. To zadanie które straszy, bo jest na całą stronę, a tylko za 1 punkt, na szczęście jest bardzo proste!Numer wykresu przedstawiającego zależność promienia atomowego od liczby atomowej: -IV (ponieważ w każdym okresie wraz ze wzrostem liczby atomowej promień atomowy się zmniejsza)Numer wykresu przedstawiającego zależność elektroujemności w skali Paulinga od liczby atomowej: Wykres I (każdym okresie elektroujemność rośnie ze wzrostem liczby atomowej, a fluor ma największą wartość elektroujemności i kropka. Dla Z=9 jest najwyżej ze wszystkich na tym wykresie).Rekomendowane zajęciaZobacz jak możemy Ci pomócZadanie stałe można podzielić na krystaliczne i bezpostaciowe. Kryształy klasyfikuje się zewzględu na rodzaj oddziaływań między tworzącymi je drobinami. Wyróżnia się kryształy metaliczne, jonowe, kowalencyjne i podstawie: K. Pigoń, Z. Ruziewicz, Chemia fizyczna. Fizykochemia molekularna, Warszawa Poniżej wymieniono nazwy siedmiu substancji tworzących kryształy w stałym stanie sodu / glin / glukoza / jod / sód / tlenek magnezu / wodorotlenek soduSpośród wymienionych substancji wybierz wszystkie te, które tworzą kryształy jonowe, oraz wszystkie te, które tworzą kryształy metaliczne. Wpisz ich nazwy we właściwe miejsce w tabeli. Kryształy jonowe tworzą związki z wiązaniami jonowymi, czyli tam gdzie występuje metal-niemetal, a kryształy metaliczne tworzą metale. Czyli do tabeli wpisujemy tylko związki jonowe i metale, a resztę zostawiamy(!!) NIE trzeba wszystkich dopasować(!)Zadanie Uzupełnij poniższe zdania. W odpowiedzi uwzględnij rodzaj nośników ładunku. mamy tu na myśli prąd elektryczny, czyli elektrony (cząstki naładowane ujemnie).W kryształach metalicznych nośnikami ładunku są elektrony (walencyjne) tu warto sobie przypomnieć coś o wiązaniu metalicznym. Metale przewodzą prąd elektryczny w stałym stanie jonowe po stopieniu przewodzą prąd elektryczny, ponieważ zawierają jony (kationy i aniony)Informacja do 5.– to trujący związek o wzorze COCl2. Jego temperatura topnienia jest równa –118 °C, a temperatura wrzenia wynosi 8 °C (pod ciśnieniem 1000 hPa). Fosgen reaguje z wodą i ulega hydrolizie, której produktami są tlenek węgla(IV) i podstawie: P. Mastalerz, Chemia organiczna, Warszawa 5. (0–1)Uzupełnij informacje dotyczące struktury elektronowej cząsteczki fosgenu. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w każdym tym zadaniu warto sobie rozrysować wzór elektronowy tej cząsteczki. Dzięki temu możemy określić hybrydyzację i odpowiedzieć na pozostałe walencyjnym atomu węgla przypisuje się hybrydyzację (sp / sp2 / sp3). Orientacjaprzestrzenna tych orbitali powoduje, że cząsteczka fosgenu (jest / nie jest) płaska. Wiązanie π w tej cząsteczce tworzą orbital walencyjny (s / p / zhybrydyzowany) atomu węglai orbital walencyjny p atomu 6. Napisz równanie reakcji hydrolizy fosgenu. Hydroliza, czyli reakcja z wodą. Nie wiesz jak fosgen reaguje z wodą?? Wróć do informacji wstępnej, tam wszystko jest napisane. Pamiętaj o współczynnikach stechiometrycznych!COCl2 + H2O —> CO2 + 2HCLZadanie 7. W temperaturze 25 °C i pod ciśnieniem 1000 hPa w 1 dm3 fosgenu znajduje się 2,43∙1022 cząsteczek tego gęstość fosgenu i określ jego stan skupienia w opisanych obliczyć gęstość, która wyraża się wzorem:d= m/VZ czego V już mamy z treści zadania, czyli 1dm3. Wystarczy zatem obliczyć ile ten 1dm3 potrzebna masa molowaMCOCl2= 99 g* mol-11 mol zawiera 6,02 * 1023 cząsteczek, czyli możemy zapisać proporcję:99g —- 6,02*1023m —- 2,43*1022m=4gi podstawiamy do pierwszego wzoru:d= m/V= 4g/1dm3=4 g/dm3Odp. Gęstość fosgenu wynosi 4g/dm3W temperaturze 25 °C i pod ciśnieniem 1000 hPa fosgen jest gazem (wiemy to na podstawie temp. wrzenia, która wynosi 8oC (z informacji wstępnej), zatem w 25oC ta substancja już przeszła w stan gazowy)Zadanie 8. W środowisku alkalicznym jod utlenia ilościowo metanal do kwasu metanowego. Czynnikiem utleniającym jest anion jodanowy(I), który powstaje w reakcji jodu cząsteczkowego z anionami hydroksylowymi. Przebieg opisanych przemian można zilustrować następującymi równaniami:reakcja 1.: I2 + 2OH− →IO− + I− + H2Oreakcja 2.: HCHO + IO− + OH− →HCOO− + I− + H2ONa podstawie: J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna 2. Chemiczne metody analizy ilościowej, Warszawa w formie jonowej skróconej sumaryczne równanie opisanego utleniania metanalu jodem w środowisku alkalicznym i określ stosunek masowy, w jakim metanal reaguje z dodać powyższe reakcje stronami i skrócić to co się + HCHO + 3OH– —> 2I– + HCOO– +2H2OStosunek masowy metanalu i jodu mHCHO :mI 30/254=15/127Tutaj potrzebne były masy molowe: MI2=254g/mol oraz MHCHO=30g/mol, a jak wynika z równania sumarycznego stosunek molowy wynosi 1:1Zadanie 9. Węglan sodu jest solą dość dobrze rozpuszczalną w wodzie. Podczas ochładzania jej gorącego roztworu nie powstaje sól bezwodna, ale wydzielają się hydraty, których skład zależy od temperatury. W temperaturze 20 °C w równowadze z roztworem nasyconym pozostaje dekahydrat o wzorze Na2CO3∙10 H2O. Rozpuszczalność dekahydratu węglanu sodu w wodzie w tej temperaturze jest równa 21,5 g w 100 g podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa rozpuszczalność węglanu sodu (wyrażoną w gramach substancji na 100 gramów wody) w opisanych warunkach w przeliczeniu na sól treści zadania znamy rozpuszczalność dekahydratu: R=21,5g/100g wodyBędą również potrzebne masy molowe hydratu i soli bezwodnejMNa2CO3= 106 g/mol ; Mhydr. = 286 g/molObliczmy ile soli bezwodnej znajduje się w 21,5g hydratu 286g hydr. —– 106g Na2CO321,5g —– msms= 7,97 gJeśli przygotujemy roztwór nasycony hydratu, czyli rozpuścimy 21,5g hydraty w 100g wody, to otrzymamy roztwór o masie 121,5g. W 121,5g roztworu jest 7,97g soli bezwodnej i 113,53g teraz ile soli bezwodnej może rozpuścić się w 100g wody7,97g Na2CO3 —- 113,53g wody X —- 100gX=7,02gOdpowiedź: Rozpuszczalność = 7,02 g soli bezwodnej w 100 g do zadań 10.– produkcja kwasu azotowego(V) jest procesem kilkuetapowym. Pierwszym etapem jest katalityczne utlenienie amoniaku tlenem z powietrza do tlenku azotu(II). W drugim etapie otrzymany tlenek azotu(II) utlenia się do tlenku azotu(IV). Ta reakcja przebiega zgodnie z poniższym równaniem:2NO(g) + O2 (g)←⎯⎯⎯⎯→2NO2 (g)Powstały tlenek azotu(IV) jest następnie wprowadzany do wody, w wyniku czego powstaje roztwór kwasu azotowego(V) o stężeniu w zakresie 50%–60% (w procentach masowych).Na podstawie: K. Schmidt-Szałowski, M. Szafran, E. Bobryk, J. Sentek, Technologia chemiczna. Przemysł nieorganiczny, Warszawa poniższym wykresie przedstawiono zależność równowagowego stopnia przemiany NOw NO2 od temperatury dla dwóch różnych wartości ciśnienia p1 i p2. Wydajność tworzenia NO2 jest tym większa, im większa jest wartość równowagowego stopnia poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasieW tym zadaniu należy zwrócić uwagę na stosunek reagentów gazowych, wynosi on 3: p1 jest (wyższe / niższe, ponieważ wzrost ciśnienia powoduje przesunięcie stanu równowagi w prawo, co obserwujemy na wykresie jako wzrost równowagowego stopnia przemiany, czyli inaczej mówiąc wydajności) od ciśnienia p2. Przemiana NO w NO2 to reakcja (endotermiczna / egzotermiczna, ponieważ wzrost temperatury powoduje spadek wydajności reakcji), co oznacza, że wartość ΔH tej przemiany jest(dodatnia / ujemna).Zadanie 11. Napisz równanie opisanej reakcji tlenku azotu(IV) z wodą, której produktami są kwas azotowy(V) i tlenek azotu(II). Napisz wzór reduktora i wzór reakcji:3NO2 + H2O -> 2HNO3 + NOMamy tutaj do czynienia z reakcją dysproporcjonowania, czyli NO2 jest zarówno utleniaczem jak i tutaj do czynienia z reakcją dysproporcjonowania, czyli NO2 jest zarówno utleniaczem jak i reduktora: NO2 Wzór utleniacza: NO2 Zadanie zbiornika, z którego wypompowano powietrze, wprowadzono tlenek azotu(IV) o wzorzeNO2 i po zamknięciu utrzymywano temperaturę 25 °C do momentu osiągnięcia przez układstanu równowagi opisanej poniższym równaniem:2NO2 ⇄ N2O4 ΔH CH3COO– + H2O W tej reakcji jon H+ pochodzący od kwasu łączy się z jonem OH– i powstaje cząsteczka wodyPo wprowadzeniu mocnego kwasu do buforu octanowego stężenie jonów octanowych(wzrośnie / zmaleje , wprowadzenie mocnego kwasu, czyli jonów H+ spowoduje przesunięcie stanu równowagi w lewą stronę, czyli jonów octanowych będzie mniej/ nie ulegnie zmianie).Zadanie Przeprowadzono doświadczenie, w którym zmieszano jednakowe objętości wodnych roztworów różnych substancji. Wszystkie roztwory miały jednakowe stężenie przygotowano zgodnie z poniższym z przygotowanych roztworów są buforami? Napisz ich numery II i IIIOdpowiedź określamy na podstawie informacji wstępnej. Ogólnie mówiąc bufory powstają poprzez zmieszanie słabego kwasu z solą (pochodzącą od tego kwasu i mocnej zasady), albo słabej zasady i soli (pochodzącej od tej zasady i mocnego kwasu) Zadanie 100 cm3 wodnego roztworu Ba(OH)2 o stężeniu 0,2 mol∙dm−3 z 40 cm3 wodnego roztworu HCl o stężeniu 0,8 mol∙dm−3. W mieszaninie przebiegła reakcja opisana poniższym równaniem:H3O+ + OH− → 2H2OZadanie Oblicz pH powstałego roztworu w temperaturze 25 °C. W obliczeniach przyjmij, że objętość tego roztworu jest sumą objętości roztworów Ba(OH)2 i HCl. Wynik końcowy zaokrąglij do drugiego miejsca po od równania reakcji która tutaj zachodzi:Ba(OH)2 + 2HCl -> BaCl2 + 2 H2OMieszamy 0,1dm3 zasady o stężeniu 0,2 mol/dm3 oraz 0,04dm3 kwasu o stężeniu 0,8mol/dm3Obliczmy najpierw liczbę moli kwasu i zasady:nZ=0,1dm3∙0,2 mol/dm3 =0,02molnK=0,04dm3∙0,8 mol/dm3 = 0,032molZ jednej cząsteczki Ba(OH)2 po dysocjacji otrzymamy 2 jony OH–, zatem możemy zapisać, żenOH- =0,04mol > nH+ =0,032molZatem już wiemy, że odczyn będzie o ile więcej jest jonów OH– niż H+∆n=0,04mol-0,032mol=0,008molObliczamy teraz stężenie jonów OH–, pamiętając, że teraz łączna objętość roztworu to 0,14dm3OH– =0,008mol/(0,14dm3 =0,057 mol/dm3Teraz wystarczy już obliczyć pOH i PHpOH=-log⁡(0,057)=-log⁡(0,57∙10-1)= 1,244pH=14-1,244=12,756≈12,76Należy pamiętać, aby wynik końcowy zaokrąglić do 2 miejsca po przecinku, tak jak jest w treści zadaniaZadanie do poniższej tabeli wartości stężenia molowego jonów baru i jonów chlorkowych w otrzymanym pamiętać, że zmieniła się objętość roztworu, po zmieszaniu kwasu i zasady wynosi 0,14dm3, a liczby moli możemy zaczerpnąć z zadania 15. (0–1)Większość kationów metali występuje w roztworze wodnym w postaci jonów kompleksowych, tzw. akwakompleksów, w których cząsteczki wody otaczają jon metalu, czyli są ligandami. Dodanie do takiego roztworu reagenta, który z kationami danego metalu tworzy trwalsze kompleksy niż woda, powoduje wymianę ligandów. Kompleksy mogą mieć różne barwy, zależnie od rodzaju ligandów, np. jon Fe3+ tworzy z jonami fluorkowymi F− kompleks bezbarwny, a z jonami tiocyjanianowymi (rodankowymi) SCN− – krwistoczerwony. W dwóch probówkach znajdował się wodny roztwór chlorku żelaza(III). Do pierwszej probówki wsypano niewielką ilość stałego fluorku potasu, co poskutkowało odbarwieniem żółtego roztworu, a następnie do obu probówek dodano wodny roztwór rodanku potasu (KSCN). Stwierdzono, że tylko w probówce drugiej pojawiło się krwistoczerwone zabarwienie. W badanych roztworach występowały jony kompleksowe żelaza(III):I rodankowy II fluorkowy III wymienione jony kompleksowe zgodnie ze wzrostem ich trwałości. Napiszw odpowiedniej kolejności numery, którymi je I IInajmniejsza trwałość największa trwałośćPoczątkowo w probówkach znajdował się akwakompleks, skoro do obu dodano innej substancji i zaobserwowano zmiany, to znaczy, że trwałość tego akwakompleksu jest najmniejsza. Dodatek rodanku nie spowodował zmiany w probówce w której obecne były fluorki, zatem jony rodankowe zapiszemy po środku, są trwalsze niż akwakompleks, ale mniej trwałe niż jony zajęciaZobacz jak możemy Ci pomócZadanie 16. (0–2)W laboratorium tlenek wapnia można otrzymać ze szczawianu wapnia o wzorze CaC2O4. Szczawian wapnia ulega termicznemu rozkładowi, który przebiega zgodnie z poniższym równaniem:CaC2O4 → CaCO3 + CODalsze ogrzewanie, w wyższej temperaturze, prowadzi do rozkładu węglanu wapnia:CaCO3 → CaO + CO2Próbkę szczawianu wapnia o masie 12,8 g umieszczono w tyglu pod wyciągiem i poddano prażeniu. Po pewnym czasie proces przerwano, a następnie ostudzono tygiel, zważono jegozawartość i zbadano skład mieszaniny poreakcyjnej. Stwierdzono, że masa zawartości tygla zmalała o 6,32 g i że otrzymana mieszanina nie zawierała szczawianu wapnia. Czyli wydajność pierwszej reakcji wynosiła 100%Oblicz w procentach masowych zawartość tlenku wapnia w mieszaninie otrzymanej po przerwaniu masa szczawianu wapnia wynosiła 12,8g, skoro masa zawartości tygla zmalała o 6,32g, to znaczy, że tyle CO i CO2 powstało (zakładamy oczywiście, że tygiel to naczynie otwarte, a CO i CO2 uciekło sobie do atmosfery)12,8g-6,32g=6,48g to masa CaCO3 i CaOSkoro pierwsza reakcja zachodzi ze 100% wydajnością, to obliczymy ile CO powstało128g CaC2O4—–28g CO12,8g CaC2O4—- m COmCO=2,8gZatem możemy obliczyć ile CO2 powstało 6,32g-2,8g=3,52g -> tyle CO2 powstało. Na podstawie drugiej reakcji obliczymy ile CaO powstało, skoro jednocześnie wydzieliło się 3,52g CO256gCaO—-44g CO2mCaO—3,52gCO2mCaO=4,48gMamy już zatem wszystko, co potrzebne aby obliczyć zawartość tlenku wapnia w mieszaninie:Odpowiedź: Zawartość tlenku w mieszaninie wynosi 69,1%Zadanie celu porównania reaktywności różnych metali wykonano doświadczenie, w którym płytkę z metalu M zważono i umieszczono w naczyniu zawierającym wodny roztwór pewnej soli. W wyniku zachodzącej reakcji roztwór się odbarwił. Płytkę wyjęto, opłukano wodą destylowaną, wysuszono i zważono ponownie. Ustalono, że w wyniku reakcji masa płytki i podkreśl jeden symbol metalu w zestawie I i jeden wzór odczynnikaw zestawie II, tak aby otrzymać schemat przeprowadzonego zacząć od zestawu II, ponieważ tylko jeden z wymienionych roztworów może się odbarwić, jest to CuSO4 i już połowa zadania zrobiona ????Jeśli chodzi o zestaw I musimy się chwilę dłużej zastanowić Przede wszystkim wybrany metal musi być aktywniejszy od miedzi wybranej w zestawie I, zatem od razu srebro i złoto odpada. Z pozostałych czyli z glinu i cyny wybieramy te o wyższej masie molowej niż masa molowa miedzi, ponieważ mamy napisane w treści zadania, że masa płytki zmalała. Gdyby na miejsce glinu na płytce „wskoczyła” miedź, to masa płytki by wzrosła, co nie jest zgodne z informacją do (0–1)Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji, która zaszła + Cu2+ -> Cu + Sn2+Po rozwiązaniu zadania to równanie nie powinno stanowić problemu, ale uwaga możemy tu pociągnąć błąd, jeśli w źle wybierzemy doświadczenie, którego przebieg zilustrowano na poniższym schemacie:Zadanie Podaj numery probówek, w których po zakończeniu doświadczenia pozostał biały osad wodorotlenku i IIW wyniku reakcji powstaje wodorotlenek cynku, czyli związek o właściwościach amfoterycznych. W probówce III jest nadmiar KOH, który powoduje roztworzenie osadu i powstanie związku kompleksowegoZadanie Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji, która zaszła w probówce III. Uwzględnij, że jednym z produktów jest jon kompleksowy o liczbie koordynacyjnej + 4OH– —> [Zn(OH)4]2-Informacja do zadań 19.– doświadczenie, którego przebieg zilustrowano na poniższym schemacie:W każdej z probówek zaobserwowano zmiany świadczące o przebiegu reakcji 19. Opisz zmiany, jakie zaobserwowano w probówkach. Probówka I: Zmiana zabarwienie roztworu na malinowy (Siarczan(IV) sodu pochodzi od słabego kwasu i mocnej zasady, więc odczyn będzie zasadowy)Probówka II: wydziela się bezbarwny gaz (powstaje słaby, nietrwały kwas siarkowy(IV), który rozpada się na wodę i SO2)Zadanie 20. (0–1)Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w podstawie wyniku doświadczenia w probówce I można stwierdzić, że słabym kwasem Brønsteda jest (H2SO3 / HSO3− / SO3 2− ).Kwas H2SO3 rozpada się na wodę i SO2Zadanie 21. (0–1)Napisz, jaką właściwość kwasu siarkowego(IV) potwierdził wynik doświadczenia w probówce II. Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji, która zaszła w probówce II po dodaniu roztworu HCl i była przyczyną obserwowanych zmian. Kwas siarkowy(IV) jest słabszy niż kwas chlorowodorowy i jest kwasem nietrwałymRównanie reakcji: SO3 2- + 2H+ –> SO2 + H2OI na tym kończy się część zadań z chemii nieorganicznej. Kolejny artykuł z rozwiązaniem zadań z chemii organicznej już niedługo. W roku 2022 matura zostanie również przeprowadzona na podstawie wymagań egzaminacyjnych, a nie jak do roku 2020 na podstawie wymagań określonych w podstawie programowej. Spis treści III etap edukacyjny 1. Substancje i ich właściwości. 2. Wewnętrzna budowa materii. 3. Reakcje chemiczne. 4. Powietrze i inne gazy. 5. Woda i roztwory wodne. 6. Kwasy i zasady. 7. Sole. 8. Węgiel i jego związki z wodorem. 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. IV etap edukacyjny - poziom podstawowy 1. Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego. 2. Chemia środków czystości. 3. Chemia wspomaga nasze zdrowie. Chemia w kuchni. 4. Paliwa - obecnie i w przyszłości. 5. Chemia opakowań i odzieży. IV etap edukacyjny - poziom rozszerzony 1. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. 2. Struktura atomu - jądro i elektrony. 3. Wiązania chemiczne. 4. Kinetyka i statyka chemiczna. 5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych. 6. Reakcje utleniania i redukcji. 7. Metale. 8. Niemetale. 9. Węglowodory. 10. Hydroksylowe pochodne węglowodorów - alkohole i fenole. 11. Związki karbonylowe - aldehydy i ketony. 12. Kwasy karboksylowe. 13. Estry i tłuszcze. 14. Związki organiczne zawierające azot. ⇑III etap edukacyjny⇑1. Substancje i ich opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza; wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji;2) przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość;3) obserwuje mieszanie się substancji; opisuje ziarnistą budowę materii; tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia;4) wyjaśnia różnice pomiędzy pierwiastkiem a związkiem chemicznym;5) klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale; odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości;6) opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych;7) opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie; sporządza mieszaniny i rozdziela je na składniki (np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody i atramentu).⇑2. Wewnętrzna budowa odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka - metal lub niemetal);2) opisuje i charakteryzuje skład atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony); definiuje elektrony walencyjne;3) ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka, gdy dana jest liczba atomowa i masowa;4) wyjaśnia związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów i liczbą elektronów walencyjnych;5) definiuje pojęcie izotopu, wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru;6) opisuje, czym różni się atom od cząsteczki; interpretuje zapisy H2, 2H, 2H2 itp.;7) opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów;8) na przykładzie cząsteczek H2, Cl2, N2, CO2, H2O, HCl, NH3 opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych); zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek;9) ustala dla prostych związków dwupierwiastkowych, na przykładzie tlenków: nazwę na podstawie wzoru sumarycznego; wzór sumaryczny na podstawie nazwy.⇑3. Reakcje opisuje różnice w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej; podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka; planuje i wykonuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną;2) zapisuje odpowiednie równania; wskazuje substraty i produkty; dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych; obserwuje doświadczenia ilustrujące typy reakcji i formułuje wnioski;3) definiuje pojęcia: reakcje egzoenergetyczne (jako reakcje, którym towarzyszy wydzielanie się energii do otoczenia, np. procesy spalania) i reakcje endoenergetyczne (do przebiegu których energia musi być dostarczona, np. procesy rozkładu - pieczenie ciasta);4) oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych; dokonuje prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa stałości składu i prawa zachowania masy.⇑4. Powietrze i inne wykonuje lub obserwuje doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną; opisuje skład i właściwości powietrza;2) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru, tlenku węgla(IV); planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości wymienionych gazów;3) pisze równania reakcji otrzymywania: tlenu, wodoru i tlenku węgla(IV) (np. rozkład wody pod wpływem prądu elektrycznego, spalanie węgla);4) opisuje rdzewienie żelaza i proponuje sposoby zabezpieczania produktów zawierających w swoim składzie żelazo przed rdzewieniem;5) planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające wykryć CO2 w powietrzu wydychanym z płuc.⇑5. Woda i roztwory bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie;2) opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny;3) planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie;4) opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym;5) odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze.⇑6. Kwasy i definiuje pojęcia: wodorotlenku, kwasu; rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada; zapisuje wzory sumaryczne najprostszych wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3 i kwasów: HCl, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, H3PO4, H2S;2) opisuje budowę wodorotlenków i kwasów;3) planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodorotlenek, kwas beztlenowy i tlenowy (np. NaOH, Ca(OH)2, Al(OH)3, HCl, H2SO3); zapisuje odpowiednie równania reakcji;4) opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych wodorotlenków i kwasów;5) wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna zasad i kwasów; zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej zasad i kwasów; definiuje kwasy i zasady (zgodnie z teorią Arrheniusa);6) wskazuje na zastosowania wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego); rozróżnia doświadczalnie kwasy i zasady za pomocą wskaźników;7) wymienia rodzaje odczynu roztworu i przyczyny odczynu kwasowego, zasadowego i obojętnego.⇑7. wykonuje doświadczenie i wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania (np. HCl + NaOH);2) pisze wzory sumaryczne soli: chlorków, siarczanów(VI), azotanów(V), węglanów, fosforanów(V), siarczków; tworzy nazwy soli na podstawie wzorów i odwrotnie;3) pisze równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej wybranych soli;4) pisze równania reakcji otrzymywania soli (reakcje: kwas + wodorotlenek metalu, kwas + tlenek metalu, kwas + metal, wodorotlenek metalu + tlenek niemetalu);5) wyjaśnia pojęcie reakcji strąceniowej; projektuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymywać sole w reakcjach strąceniowych, pisze odpowiednie równania reakcji w sposób cząsteczkowy i jonowy; na podstawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków wnioskuje o wyniku reakcji strąceniowej.⇑8. Węgiel i jego związki z definiuje pojęcia: węglowodory nasycone i nienasycone;2) tworzy wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów (na podstawie wzorów trzech kolejnych alkanów) i układa wzór sumaryczny alkanu o podanej liczbie atomów węgla; rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne alkanów;3) obserwuje i opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (reakcje spalania) alkanów na przykładzie metanu i etanu;4) wyjaśnia zależność pomiędzy długością łańcucha węglowego a stanem skupienia alkanu;5) podaje wzory ogólne szeregów homologicznych alkenów i alkinów; podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów w oparciu o nazwy alkanów;6) opisuje właściwości (spalanie, przyłączanie bromu i wodoru) oraz zastosowania etenu i etynu;7) projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych.⇑9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu tworzy nazwy prostych alkoholi i pisze ich wzory sumaryczne i strukturalne;2) bada właściwości etanolu; opisuje właściwości i zastosowania metanolu i etanolu; zapisuje równania reakcji spalania metanolu i etanolu; opisuje negatywne skutki działania alkoholu etylowego na organizm ludzki;3) zapisuje wzór sumaryczny i strukturalny glicerolu; bada i opisuje właściwości glicerolu; wymienia jego zastosowania;4) pisze wzory prostych kwasów karboksylowych i podaje ich nazwy zwyczajowe i systematyczne;5) bada i opisuje właściwości kwasu octowego (reakcja dysocjacji elektrolitycznej, reakcja z zasadami, metalami i tlenkami metali);6) wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji; zapisuje równania reakcji pomiędzy prostymi kwasami karboksylowymi i alkoholami jednowodorotlenowymi; tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi; planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie;7) podaje nazwy wyższych kwasów karboksylowych nasyconych (palmitynowy, stearynowy) i nienasyconych (oleinowy) i zapisuje ich wzory;8) opisuje właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych; projektuje doświadczenie, które pozwoli odróżnić kwas oleinowy od palmitynowego lub stearynowego;9) klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego; opisuje właściwości fizyczne tłuszczów; projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego;10) opisuje budowę i właściwości fizyczne i chemiczne pochodnych węglowodorów zawierających azot na przykładzie amin (metyloaminy) i aminokwasów (glicyny);11) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek białek; definiuje białka jako związki powstające z aminokwasów;12) bada zachowanie się białka pod wpływem ogrzewania, stężonego etanolu, kwasów i zasad, soli metali ciężkich (np. CuSO4) i soli kuchennej; opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek; wylicza czynniki, które wywołują te procesy; wykrywa obecność białka w różnych produktach spożywczych;13) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek cukrów; dokonuje podziału cukrów na proste i złożone;14) podaje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy; bada i opisuje właściwości fizyczne glukozy; wskazuje na jej zastosowania;15) podaje wzór sumaryczny sacharozy; bada i opisuje właściwości fizyczne sacharozy; wskazuje na jej zastosowania; zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą (za pomocą wzorów sumarycznych);16) opisuje występowanie skrobi i celulozy w przyrodzie; wymienia różnice w ich właściwościach; opisuje znaczenie i zastosowania tych cukrów; wykrywa obecność skrobi w różnych produktach spożywczych.⇑IV etap edukacyjny - poziom podstawowy⇑1. Materiały i tworzywa pochodzenia opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości i zastosowania; projektuje wykrycie skał wapiennych wśród innych skał i minerałów; zapisuje równania reakcji;2) zapisuje wzory hydratów i soli bezwodnych (CaSO4, (CaSO4)2·H2O i CaSO4·2H2O); podaje ich nazwy; opisuje różnice we właściwościach hydratów i substancji bezwodnych; przewiduje zachowanie się hydratów podczas ogrzewania i weryfikuje swoje przewidywania poprzez doświadczenie; wymienia zastosowania skał gipsowych; wyjaśnia proces twardnienia zaprawy gipsowej (zapisuje odpowiednie równanie reakcji);3) wyjaśnia pojęcie alotropii pierwiastków; na podstawie znajomości budowy diamentu, grafitu i fullerenów tłumaczy ich właściwości i zastosowania.⇑2. Chemia środków wyjaśnia, na czym polega proces usuwania brudu, i bada wpływ twardości wody na powstawanie związków trudno rozpuszczalnych; zaznacza fragmenty hydrofobowe i hydrofilowe we wzorach cząsteczek substancji powierzchniowo czynnych;2) wskazuje na charakter chemiczny składników środków do mycia szkła, przetykania rur, czyszczenia metali i biżuterii w aspekcie zastosowań tych produktów; stosuje te środki z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa;3) opisuje tworzenie się emulsji, ich zastosowania.⇑3. Chemia wspomaga nasze zdrowie. Chemia w tłumaczy, na czym mogą polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne właściwości substancji chemicznych (dawka, rozpuszczalność w wodzie, rozdrobnienie, sposób przenikania do organizmu) aspiryny, nikotyny, alkoholu etylowego;2) opisuje procesy fermentacyjne zachodzące podczas wyrabiania ciasta i pieczenia chleba, produkcji wina, otrzymywania kwaśnego mleka, jogurtów, serów; zapisuje równania reakcji fermentacji alkoholowej i octowej;3) wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności, w tym konserwantów.⇑4. Paliwa - obecnie i w podaje przykłady surowców naturalnych wykorzystywanych do uzyskiwania energii (bezpośrednio i po przetworzeniu);2) opisuje przebieg destylacji ropy naftowej i węgla kamiennego; wymienia nazwy produktów tych procesów i uzasadnia ich zastosowania;3) wyjaśnia pojęcie liczby oktanowej (LO) i podaje sposoby zwiększania LO benzyny; tłumaczy, na czym polega kraking oraz reforming, i uzasadnia konieczność prowadzenia tych procesów w przemyśle;4) analizuje wpływ różnorodnych sposobów uzyskiwania energii na stan środowiska przyrodniczego.⇑5. Chemia opakowań i klasyfikuje włókna na naturalne (białkowe i celulozowe), sztuczne i syntetyczne, wskazuje ich zastosowania; opisuje wady i zalety; uzasadnia potrzebę stosowania tych włókien.⇑IV etap edukacyjny - poziom rozszerzony⇑1. Atomy, cząsteczki i stechiometria stosuje pojęcie mola (w oparciu o liczbę Avogadra);2) odczytuje w układzie okresowym masy atomowe pierwiastków i na ich podstawie oblicza masę molową związków chemicznych (nieorganicznych i organicznych) o podanych wzorach (lub nazwach);3) oblicza masę atomową pierwiastka na podstawie jego składu izotopowego;4) ustala wzór empiryczny i rzeczywisty związku chemicznego (nieorganicznego i organicznego) na podstawie jego składu wyrażonego w % masowych i masy molowej;5) dokonuje interpretacji jakościowej i ilościowej równania reakcji w ujęciu molowym, masowym i objętościowym (dla gazów);6) wykonuje obliczenia z uwzględnieniem wydajności reakcji i mola dotyczące: mas substratów i produktów (stechiometria wzorów i równań chemicznych), objętości gazów w warunkach normalnych.⇑2. Struktura atomu - jądro i określa liczbę cząstek elementarnych w atomie oraz skład jądra atomowego, na podstawie zapisu AZE ;2) stosuje zasady rozmieszczania elektronów na orbitalach w atomach pierwiastków wieloelektronowych;3) zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z=36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe);4) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego (konfiguracje elektronów walencyjnych);5) wskazuje na związek pomiędzy budową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym.⇑3. Wiązania przedstawia sposób, w jaki atomy pierwiastków bloku s i p osiągają trwałe konfiguracje elektronowe (tworzenie jonów);2) stosuje pojęcie elektroujemności do określania (na podstawie różnicy elektroujemności i liczby elektronów walencyjnych atomów łączących się pierwiastków) rodzaju wiązania: jonowe, kowalencyjne (atomowe), kowalencyjne spolaryzowane (atomowe spolaryzowane), koordynacyjne;3) zapisuje wzory elektronowe typowych cząsteczek związków kowalencyjnych i jonów, z uwzględnieniem wiązań koordynacyjnych (np. wodoru, chloru, chlorowodoru, tlenku węgla(IV), amoniaku, metanu, etenu i etynu, NH4+, H3O+);4) rozpoznaje typ hybrydyzacji (sp, sp2, sp3) w prostych cząsteczkach związków nieorganicznych i organicznych;5) określa typ wiązania (σ i π) w prostych cząsteczkach;6) opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania (jonowe, kowalencyjne, wodorowe, metaliczne) na właściwości fizyczne substancji nieorganicznych i organicznych.⇑4. Kinetyka i statyka definiuje termin: szybkość reakcji (jako zmiana stężenia reagenta w czasie);2) szkicuje wykres zmian stężeń reagentów i szybkości reakcji w funkcji czasu;3) stosuje pojęcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny, energia aktywacji do opisu efektów energetycznych przemian;4) interpretuje zapis ∆H 0 do określenia efektu energetycznego reakcji;5) przewiduje wpływ: stężenia substratów, obecności katalizatora, stopnia rozdrobnienia substratów i temperatury na szybkość reakcji; planuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia;6) wykazuje się znajomością i rozumieniem pojęć: stan równowagi dynamicznej i stała równowagi; zapisuje wyrażenie na stałą równowagi podanej reakcji;7) stosuje regułę przekory do jakościowego określenia wpływu zmian temperatury, stężenia reagentów i ciśnienia na układ pozostający w stanie równowagi dynamicznej;8) klasyfikuje substancje do kwasów lub zasad zgodnie z teorią Bronsteda-Lowry’ego;9) interpretuje wartości stałej dysocjacji, pH, pKw;10) porównuje moc elektrolitów na podstawie wartości ich stałych dysocjacji.⇑5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wykonuje obliczenia związane z przygotowaniem, rozcieńczaniem i zatężaniem roztworów z zastosowaniem pojęć stężenie procentowe i molowe;2) planuje doświadczenie pozwalające otrzymać roztwór o zadanym stężeniu procentowym i molowym;3) stosuje termin stopień dysocjacji dla ilościowego opisu zjawiska dysocjacji elektrolitycznej;4) przewiduje odczyn roztworu po reakcji (np. tlenku wapnia z wodą, tlenku siarki(VI) z wodą, wodorotlenku sodu z kwasem solnym) substancji zmieszanych w ilościach stechiometrycznych i niestechiometrycznych;5) uzasadnia (ilustrując równaniami reakcji) przyczynę kwasowego odczynu roztworów kwasów, zasadowego odczynu wodnych roztworów niektórych wodorotlenków (zasad) oraz odczynu niektórych roztworów soli (hydroliza);6) podaje przykłady wskaźników pH (fenoloftaleina, oranż metylowy, wskaźnik uniwersalny) i omawia ich zastosowanie; bada odczyn roztworu;7) pisze równania reakcji: zobojętniania, wytrącania osadów i hydrolizy soli w formie cząsteczkowej i jonowej (pełnej i skróconej);8) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami kwasy, wodorotlenki i sole.⇑6. Reakcje utleniania i wykazuje się znajomością i rozumieniem pojęć: stopień utlenienia, utleniacz, reduktor, utlenianie, redukcja;2) oblicza stopnie utlenienia pierwiastków w jonie i cząsteczce związku nieorganicznego i organicznego;3) wskazuje utleniacz, reduktor, proces utleniania i redukcji w podanej reakcji redoks;4) przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastków na podstawie konfiguracji elektronowej ich atomów;5) stosuje zasady bilansu elektronowego - dobiera współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji utleniania-redukcji (w formie cząsteczkowej i jonowej).⇑7. opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je w oparciu o znajomość natury wiązania metalicznego;2) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (Mg, Ca, Al, Zn), wody (Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów utleniających (Al, Cu, Ag);3) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne metali grup 1. i 2.;4) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glinu; wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu i tłumaczy znaczenie tego zjawiska w zastosowaniu glinu w technice; planuje i wykonuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać, że wodorotlenek glinu wykazuje charakter amfoteryczny;5) przewiduje kierunek przebiegu reakcji metali z kwasami i z roztworami soli, na podstawie danych zawartych w szeregu napięciowym metali;6) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik pozwoli porównać aktywność chemiczną metali, np. miedzi i cynku;7) przewiduje produkty redukcji związków manganu(VII) w zależności od środowiska, a także dichromianu(VI) potasu w środowisku kwasowym; bilansuje odpowiednie równania reakcji.⇑8. opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego i zmienność właściwości w okresach - wskazuje położenie niemetali;2) pisze równania reakcji ilustrujących typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym reakcje: tlenu z metalami (Mg, Ca, Al, Zn) i z niemetalami (C, S, H2, P), wodoru z niemetalami (Cl2, Br2, O2, N2, S), chloru, bromu i siarki z metalami (Na, K, Mg, Ca, Fe, Cu);3) planuje i opisuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodór (reakcja aktywnych metali z wodą i/lub niektórych metali z niektórymi kwasami);4) planuje i opisuje doświadczenie, którego przebieg wykaże, że np. brom jest pierwiastkiem bardziej aktywnym niż jod, a mniej aktywnym niż chlor;5) opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad;6) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać tlen w laboratorium (np. reakcja rozkładu H2O2 lub KMnO4); zapisuje odpowiednie równania reakcji;7) zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 20 - bez Na i K oraz gazów szlachetnych (synteza pierwiastków z tlenem, rozkład soli, np. CaCO3) oraz rozkład wodorotlenków metali o liczbach atomowych 24, 25, 26, 29 i 30, np. Cu(OH)2;8) opisuje typowe właściwości chemiczne tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 20 oraz 24, 25,26, 29 i 30, w tym zachowanie wobec wody, kwasów i zasad (bez tlenku glinu); zapisuje odpowiednie równania reakcji;9) klasyfikuje tlenki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy, amfoteryczny i obojętny); planuje i wykonuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać charakter chemiczny tlenku;10) klasyfikuje poznane kwasy ze względu na ich skład (kwasy tlenowe i beztlenowe), moc i właściwości utleniające;11) opisuje typowe właściwości chemiczne kwasów, w tym zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy; planuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia (formułuje obserwacje i wnioski); ilustruje je równaniami reakcji.⇑9. rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne węglowodorów; podaje nazwę węglowodoru (alkanu, alkenu i alkinu - do 10 atomów węgla w cząsteczce) zapisanego wzorem strukturalnym lub półstrukturalnym;2) ustala rzędowość atomów węgla w cząsteczce węglowodoru;3) posługuje się poprawną nomenklaturą węglowodorów (nasycone, nienasycone i aromatyczne) i ich fluorowcopochodnych; wykazuje się rozumieniem pojęć: szereg homologiczny, wzór ogólny, izomeria;4) rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych, położenia podstawnika, izomerów optycznych węglowodorów i ich prostych fluorowcopochodnych o podanym wzorze sumarycznym; wśród podanych wzorów węglowodorów i ich pochodnych wskazuje izomery konstytucyjne; wyjaśnia zjawisko izomerii cis-trans; uzasadnia warunki wystąpienia izomerii cis-trans w cząsteczce związku o podanej nazwie lub o podanym wzorze strukturalnym (lub półstrukturalnym);5) określa tendencje zmian właściwości fizycznych (stanu skupienia, temperatury topnienia itp.) w szeregach homologicznych alkanów, alkenów i alkinów;6) opisuje właściwości chemiczne alkanów, na przykładzie następujących reakcji: spalanie, podstawianie (substytucja) atomu (lub atomów) wodoru przez atom (lub atomy) chloru albo bromu przy udziale światła (pisze odpowiednie równania reakcji);7) opisuje właściwości chemiczne alkenów, na przykładzie następujących reakcji: przyłączanie (addycja): H2, Cl2 i Br2, HCl, i HBr, H2O; przewiduje produkty reakcji przyłączenia cząsteczek niesymetrycznych do niesymetrycznych alkenów na podstawie reguły Markownikowa (produkty główne i uboczne); zachowanie wobec zakwaszonego roztworu manganianu(VII) potasu, polimeryzacja; pisze odpowiednie równania reakcji;8) planuje ciąg przemian pozwalających otrzymać np. eten z etanu (z udziałem fluorowcopochodnych węglowodorów); ilustruje je równaniami reakcji;9) opisuje właściwości chemiczne alkinów, na przykładzie etynu: przyłączenie: H2, Cl2 i Br2, HCl, i HBr, H2O, trimeryzacja; pisze odpowiednie równania reakcji;10) wyjaśnia na prostych przykładach mechanizmy reakcji substytucji, addycji, eliminacji; zapisuje odpowiednie równania reakcji;11) ustala wzór monomeru, z jakiego został otrzymany polimer o podanej strukturze;12) opisuje budowę cząsteczki benzenu, z uwzględnieniem delokalizacji elektronów; tłumaczy dlaczego benzen, w przeciwieństwie do alkenów, nie odbarwia wody bromowej ani zakwaszonego roztworu manganianu(VII) potasu;13) opisuje właściwości węglowodorów aromatycznych, na przykładzie reakcji benzenu i toluenu: spalanie, reakcje z Cl2 lub Br2 wobec katalizatora lub w obecności światła, nitrowanie; pisze odpowiednie równania reakcji;14) projektuje doświadczenia dowodzące różnice we właściwościach węglowodorów nasyconych, nienasyconych i aromatycznych; przewiduje obserwacje, formułuje wnioski i ilustruje je równaniami reakcji.⇑10. Hydroksylowe pochodne węglowodorów - alkohole i zalicza substancję do alkoholi lub fenoli (na podstawie budowy jej cząsteczki); wskazuje wzory alkoholi pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowych;2) rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów alkoholi mono- i polihydroksylowych o podanym wzorze sumarycznym (izomerów szkieletowych, położenia podstawnika); podaje ich nazwy systematyczne;3) opisuje właściwości chemiczne alkoholi, na przykładzie etanolu i innych prostych alkoholi w oparciu o reakcje: spalania wobec różnej ilości tlenu, reakcje z HCl i HBr, zachowanie wobec sodu, utlenienie do związków karbonylowych i ewentualnie do kwasów karboksylowych, odwodnienie do alkenów, reakcję z nieorganicznymi kwasami tlenowymi i kwasami karboksylowymi; zapisuje odpowiednie równania reakcji;4) porównuje właściwości fizyczne i chemiczne: etanolu i glicerolu; projektuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli odróżnić alkohol monohydroksylowy od alkoholu polihydroksylowego; na podstawie obserwacji wyników doświadczenia klasyfikuje alkohol do mono- lub polihydroksylowych;5) dobiera współczynniki reakcji roztworu manganianu(VII) potasu (w środowisku kwasowym) z etanolem;6) opisuje reakcję benzenolu z: sodem i z wodorotlenkiem sodu; bromem, kwasem azotowym(V); zapisuje odpowiednie równania reakcji;7) opisuje różnice we właściwościach chemicznych alkoholi i fenoli; ilustruje je odpowiednimi równaniami reakcji.⇑11. Związki karbonylowe - aldehydy i wskazuje na różnice w strukturze aldehydów i ketonów (obecność grupy aldehydowej i ketonowej);2) rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerycznych aldehydów i ketonów o podanym wzorze sumarycznym; tworzy nazwy systematyczne prostych aldehydów i ketonów;3) planuje i przeprowadza doświadczenie, którego celem jest odróżnienie aldehydu od ketonu, np. etanalu od propanonu (z odczynnikiem Tollensa i Trommera).⇑12. Kwasy wskazuje grupę karboksylową i resztę kwasową we wzorach kwasów karboksylowych (alifatycznych i aromatycznych); rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerycznych kwasów karboksylowych o podanym wzorze sumarycznym;2) na podstawie obserwacji wyników doświadczenia (reakcja kwasu mrówkowego z manganianem(VII) potasu w obecności kwasu siarkowego(VI)) wnioskuje o Zadanie ze stałej równowagi chemicznej Dzisiaj, przerobimy przykład, na którym nauczymy się jak wyliczyć stężenia w stanie równowagi, mając tylko początkowe stężenia reagentów i stała równowagi. Podobne obliczenia w rozmaitych zadań często sprawia problem, więc właśnie dziś omówimy krok po kroku dojście do wyniku i ewentualnie pułapki, jakie czekają na nas. Przed rozpoczęciem czytania warto powtórzyć sobie pojęcie delty z matematyki i jak ją wyliczyć. Reakcja tlenku węgla(II) z parą wodną przebiega zgodnie z równaniem:CO(g) + H2O(g) ⇌ H2(g) + CO2(g)W temperaturze T stężeniowa stała równowagi tej reakcji jest równa 2, zamkniętym reaktorze o stałej pojemności zmieszano mol tlenku węgla(II) z parą wodną ilości trzykrotnie większej od ilości stechiometrycznej. Mieszaninę utrzymywano temperaturze T aż do osiągnięcia stanu równowagi dynamicznej przez liczbę moli każdej substancji znajdującej się w reaktorze po ustaleniu się stanu równowagi opisanej reakcji. Na początku musimy ustalić, od czego zaczynamy. Z równania wynika, że objętość jest stała, to znaczy, że możemy założyć jej wartość. Na potrzeby obliczeń możemy założyć, że objętości jest tyle, że liczba moli reagenta jest równa stężeniu molowemu tego reagenta. Rozpiszmy sobie dane: n₀ oznacza ilość moli na początku reackji jakie miały poszczególne reagenty. W zadaniu mamy wprost napisane, że w reaktorze jest 1,5 mola CO. Mam również podane, że pary wodnej jest 3 razy więcej niż jej ilości stechiometrycznej. W równaniu widzimy, że przed H2O nie ma żadnej liczby, więc liczba stechiometryczna pary wodnej jest równa 1. Mnożąc tę liczbę przez 3, otrzymujemy wynik równy 3 molom. W zadania również nie jest wspomniane ile jest moli H2 i CO2, więc uznajemy, że ich nie ma na początku reakcji. nₚ oznacza ile przereagowało moli i ile ich powstało. Jeżeli w reaktorze na początku reakcji znajdowałyby się jeszcze produkty tej reakcji, czyli H2 i CO2 to musielibyśmy obliczyć współczynnik Q. Współczynnik ten wskazuje, w którą stronę przebiegnie reakcja. Więcej o nim powiemy w innym artykule, ponieważ teraz wiemy, że mamy tylko substraty, które przereagują. Stosunek substratów do produktów jest równy 1:1. Więc wiemy, że jeżeli przereaguje x substratów to powstanie x produktów. Jeżeli stosunek np. 1:2 to z x powstawało 2x produktów. nr oznacza ile jest moli w stanie równowagi. Od substratów odejmujemy ilość, która przereagowała. Dla ułatwienia podłóżmy do wzoru na stałą równowagi jak w ostatnim artykule. Teraz podstawmy do powyższą reakcję do wzoru. Pod stałą równowagi i odpowiednie reagenty podstawmy ich stężenia. Przekształćmy równanie i usuńmy niepotrzebne potęgi. Dokonajmy teraz obliczeń w mianowniku, żebyśmy mogli łatiwej przekształcić równanie. W celu usunięcia ułamka musimy równanie pomnożyć obustronnie o wartość mianownika, czyli o wartość 4,5 – 4,5x + x². Usuńmy nawias mnożąc jego wartość przez 2 i przenieśmy x² na drugą stronę równania tak, aby po prawej stronie zostało 0. Doprowadzanie do takiego równanie pozwoli nam z łatwością obliczyć deltę. a = 1b = -9c = 9 Przypomnij wzór na deltę Δ = b² – 4ac. Δ = (-9)² – 4 • 1 • 9Δ = 81 – 36Δ = 45 √Δ = ~ Wiemy, że delta jest większą od 0, więc możemy sobie przypomnieć 2 wzory na wyznaczenie miejsc zerowych. Podłóżmy dane pod oba wzory. x₁ = ~1,15x₂ = ~7,96 Powstaje tu pytanie, który teraz wynik jest prawdziwy? Łatwo to sprawdzić podstawiając pod x pod dowolne równanie. Jeżeli x₂ jest poprawny to jakie stężenie będzie miał przykładowo para wodna H2O. Jej początkowe stężenie wynosiło 3 więc jeżeli odejmiemy od niej 7,96, wyjdzie, że w stanie równowagi ma stężenie – To od razu nam mówi, że tylko drugie rozwiązanie jest prawidłowe. Sprawdźmy, jakie są więc stężenia: x = 1,15CO = 1,5 – 1,15 = H2O = 3,0 – 1,15 = 1,85H2 = 1,15CO2 = 1,15 Zgodnie z naszym założeniem o objętości w reaktorze te stężenia są również ilością moli. Tak więc podane wyniki są już gotową odpowiedzią do zadania. Podsumowanie Jest to jeden przykład z wielu zadań związanych ze stałą równowagi. W przyszłości poruszymy więcej wariantów takich zadań, jakie mogą nas spotkać. Możecie się również spodziewać w przyszłości aplikacji, która wam pomoże zrozumieć takie działania 🙂

stała równowagi reakcji zadania maturalne